Stýring fjárhagsáhættu
Fjárstýring ber ábyrgð á greiningu, stýringu og upplýsingagjöf varðandi fjárhagslega áhættu Landsvirkjunar. Fjárhagsleg áhætta félagsins greinist í markaðsáhættu, lausafjáráhættu og mótaðilaáhættu, en markaðsáhætta félagsins er einkum þrenns konar:
- Álverðsáhætta vegna álverðstengdra raforkusamninga
- Vaxtaáhætta vegna lána félagsins
- Gjaldmiðlaáhætta vegna lána og sjóðstreymis
Markaðsáhætta
Landsvirkjun hefur markvisst unnið að því að draga úr markaðsáhættu undanfarin ár. Í þeim tilgangi hefur hlutfall Bandaríkjadals og fastra vaxta verið aukið umtalsvert.
Unnið hefur verið að því að draga úr vægi álverðstengingar í tekjum af raforkusölu en samningur Landsvirkjunar og Norðuráls var endurnýjaður á árinu. Endurnýjaður samningur tekur gildi í nóvember árið 2019 og er hann tengdur markaðsverði raforku á Nord Pool í stað álverðstengingar í gildandi samningi.
Þá hefur verið unnið að endurnýjun rammasamninga um afleiðuviðskipti, svokallaðra ISDA-samninga, á árinu og eru nú afleiðusamningar vegna áhættuvarna gerðir án ríkisábyrgðar. Á árinu 2017 verður áfram unnið að því að draga úr markaðsáhættu Landsvirkjunar.
Álverðsáhætta
Félagið ber markaðsáhættu vegna breytinga á álverði en um einn fjórði af rekstrartekjum er tengdur álverði. Félagið hefur því gert afleiðusamninga til að treysta tekjugrundvöll sinn og draga úr sveiflum. Slíkir samningar fela í flestum tilvikum í sér að álverð er fest á ákveðnu bili. Félagið verður því af tekjum ef álverð hækkar en tryggir um leið tekjur ef álverð lækkar. Settar hafa verið inn varnir fyrir um 50% af áætluðu sjóðstreymi ársins 2017 og um 12% fyrir árið 2018. Í árslok 2016 var gangvirði samninga vegna álvarna jákvætt um 0,2 milljónir USD (2015: 5,0 milljónir USD).
Verulega hefur dregið úr áhættu vegna álverðstengingar en frá árinu 2009 hefur hlutfall tekna fyrirtækisins með tengingu við álverð lækkað úr um 2/3 í um 1/4 af tekjum.
Vaxtaáhætta
Landsvirkjun býr við vaxtaáhættu vegna vaxtaberandi eigna og skulda. Vaxtaberandi eignir og skuldir félagsins bera bæði fasta og breytilega vexti og eru m.a. vaxta- og gjaldmiðlaskiptasamningar nýttir til stýringar á vaxtaáhættu. Áhætta félagsins felst í mögulegri hækkun vaxta á skuldir með breytilega vexti sem leitt getur til aukins fjármagnskostnaðar.
Á undanförnum árum hefur verið dregið verulega úr áhættu af hækkun vaxta en hlutfall fastra vaxta hefur hækkað úr 25% í 60% á árunum 2010 til 2016.
Gjaldmiðlaáhætta
Gjaldmiðlaáhætta er sú áhætta að fé tapist vegna óhagstæðra breytinga á gengi gjaldmiðla. Gjaldmiðlaáhætta Landsvirkjunar hlýst af greiðsluflæði, eignum og skuldum, sem og af öllum almennum viðskiptum í öðrum myntum en starfrækslumynt.
Starfrækslumynt Landsvirkjunar er Bandaríkjadalur og myndast gjaldmiðlaáhætta af sjóðstreymi og opinni stöðu efnahagsreiknings í öðrum myntum en Bandaríkjadal. Greiðsluáhætta vegna afborgana og vaxtagreiðslna í evrum næstu árin hefur verið takmörkuð með afleiðusamningum.
Uppgjörsáhætta félagsins tengd breytingum á gengi myndast helst vegna skulda í evrum og íslenskum krónum sem að mestu eru lán til langs tíma. Frá árinu 2010 hefur hlutfall Bandaríkjadals í lánasafni hækkað úr 35% í 63%.
Myndin fyrir neðan sýnir skiptingu vaxtaberandi langtímaskulda án skiptasamninga.
Tekjur félagsins eru að mestum hluta í Bandaríkjadal. Aðrar tekjur eru helst í íslenskum og norskum krónum en gjaldmiðlaáhætta vegna þessara mynta er takmörkuð vegna nettunar í sjóðstreymi íslenskra króna og tekjur í norskum krónum eru hlutfallslega litlar.
Lausafjáráhætta
Lausafjáráhætta felur í sér hættu á tapi ef félagið getur ekki staðið við skuldbindingar sínar á gjalddaga. Landsvirkjun takmarkar lausafjáráhættu með því að tryggja að nægt laust fé sé til staðar á hverjum tíma til að standa við skuldbindingar. Til að jafnvægi sé á milli skuldbindinga og væntra tekna er lögð áhersla á trygga lausafjárstöðu fyrirtækisins í formi handbærs fjár og aðgengis að veltilánum.
Til að tryggja aðgengi að fjármagni og viðhalda sveigjanleika í fjármögnun hefur Landsvirkjun nýtt mismunandi tegundir lána. Félagið hefur þó að mestu verið fjármagnað gegnum ríkistryggðan EMTN (e. Euro Medium Term Note) rammasamning fyrirtækisins.
- Í árslok 2016 var staða lána undir EMTN-samningi með ríkisábyrgð um 1 milljarður USD (2015: 1,3 milljarðar USD). Heildarfjárhæð getur að hámarki numið 2,5 milljörðum USD.
- Í árslok 2016 var staða lána undir EMTN-samningi án ríkisábyrgðar um 115 milljónir USD (2015: 115 milljónir USD). Heildarfjárhæð getur að hámarki numið 1,0 milljarði USD.
Dregið er úr endurfjármögnunaráhættu með jafnri dreifingu afborgana og vaxta og með löngum líftíma útistandandi lána. Veginn meðallíftími vaxtaberandi skulda er 5,3 ár og hlutfall vaxtaberandi skulda á gjalddaga innan 12 mánaða er 10,5%.
Mótaðilaáhætta
Mótaðilaáhætta felur í sér hættu á að gagnaðili samnings uppfylli ekki ákvæði hans en áhætta Landsvirkjunar verður fyrst og fremst til vegna raforkusamninga, afleiðusamninga fyrirtækisins og handbærs fjár. Um verulegar fjárhæðir getur verið að ræða en áhættan er takmörkuð með kröfum fyrirtækisins um gæði mótaðila.
Fylgiskjöl
Hér má sækja ársreikning Landsvirkjunar 2016 á rafrænu formi. Skjölin innhalda annars vegar ársreikninginn í heild sinni í Acrobat (pdf) skjali og hins vegar helstu stærðir í Excel (xls) skjali. Einnig er hægt að sækja ársskýrsluna í Acrobat (pdf) skjali.
